‘’Παραβατικότητα Ανηλίκων - Ένας Γυάλινος Κόσμος’’

Ανοίγουμε τον φάκελο ενός πολύ σημαντικού ζητήματος που μαστίζει την κοινωνία μας, την έξαρση της Ανήλικης Παραβατικότητας.

Αρχικά, η παραβατικότητα των ανηλίκων δεν αποξενώνεται, δεν απομονώνεται από τη σκληρή βία των μελλοντικών ενηλίκων, γιατί τα πρόσωπα των παιδιών-εφήβων καθρεφτίζονται από εμάς.

Επίσης, θα πρέπει να τονιστεί, ότι κανένα παιδί δεν γεννιέται με την τάση να παραβιάζει τους νόμους ή τους κοινωνικούς κανόνες. Κανένα παιδί δεν αρχίζει να πραγματοποιεί από μόνο του μια άσχημη συμπεριφορά. Πίσω από κάθε παιδί, κάτι χρειάζεται να γυρέψεις και να δεις κατάματα-αυτή είναι η οικογένεια.

Με βάση τα δεδομένα της στατιστικής του Π.Ο.Υ το 42% των ανθρωποκτονιών, οι οποίες καταγράφονται διεθνώς και ετησίως, αφορά δράστες νεαρής ηλικίας από 10 έως 29 ετών.

Ωστόσο, οι αιτίες της παραβατικής συμπεριφοράς των ανηλίκων είναι πολυσύνθετες και πολυπαραγοντικές.

Η παραβατικότητα των ανηλίκων και η συστηματική κακοποίηση στη πρώιμη παιδική ηλικία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους και έχουν ορισμένα κοινά σημεία αναφοράς.

➢ Πρώτα από όλα, έχουμε τις μιμήσεις προτύπων συμπεριφοράς και επιρροών, προερχόμενες από μέλη της οικογένειας των παιδιών.

➢ Στη συνέχεια, υπάρχουν οι λεγόμενες παραμελήσεις (Neglect-Neglected), καθώς και τα μη σωστά διαμορφωμένα όρια. Όταν, η οικογένεια δεν επιβλέπει επαρκώς τα παιδιά της και δεν θέτει τα κατάλληλα όρια για εκείνα, τότε αυτή η συμπεριφορά, δυστυχώς διευκολύνει την παρουσίαση της παραβατικότητας. Οι αυστηρές τιμωρίες και οι στάσεις των γονέων απέναντι στη πειθαρχία με διάφορους καταναγκασμούς οδηγούν τα παιδιά σε ένα μοτίβο συγκρουσιακών αλληλεπιδράσεων με τους διπλανούς τους.

➢ Το σχολείο, όπου μέσα από εκείνο διαμορφώνονται και οι συμμορίες ανηλίκων. Σε αυτές τις ομάδες οι ανήλικοι καταλήγουν σε βάναυσες κακοποιητικές ενέργειες, όπως είναι οι ξυλοδαρμοί, οι κλοπές, οι ληστείες, η χρήση ναρκωτικών και άλλων ουσιών, αλκοόλ, παράνομη οπλοφορία και οπλοχρησία (Μαχαίρια, όπλα). Η διαρκής αποτυχία, οι εκφοβισμοί, η απομόνωση, συνήθως φθάνουν στην περιθωριοποίηση.

➢ Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τις σχετικές πλατφόρμες (Facebook, Instagram, Tik-Tok). Πολλές έρευνες έχουν δείξει, πώς η ανεξέλεγκτη χρήσή τους και η έκθεση των ανηλίκων σε βίαιες σκηνές στη τηλεόραση και στο διαδίκτυο μεγεθύνουν, διογκώνουν τις εγκληματικές συμπεριφορές τους.

➢ Προβλήματα ψυχικής υγείας. Πολλοί ανήλικοι έχουν σοβαρές δυσκολίες στη ψυχική και σωματική τους υγεία με μερικά παραδείγματα, αυτών.

• Η διαταραχή της συμπεριφοράς ή η διαταραχή της διαγωγής.

• Η διαταραχή της ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕ-ΠΥ).

• Ιστορικά βιωματικής κακοποίησης ή παραμέλησης.

• Κατάθλιψη, άγχος και τραυματικά γεγονότα.

Για αυτό, λοιπόν, η παραβατικότητα ανηλίκων δεν πρέπει να έχει την ταμπέλα του ‘’κακού’’. Συχνά, αφορά παιδιά που η φωνή τους δεν ακούστηκε ποτέ, δεν της δόθηκε ο χώρος και ο χρόνος να εκφραστεί, ένας μεγάλος πόνος ψυχής, αδυναμίας, απώλειας ελέγχου και δυνατής απόγνωσης. Αυτή η συμπεριφορά των ανηλίκων ενδεχομένως να είναι η κραυγή για μια ουσιαστική βοήθεια ζωής.

• Η κοινωνία. Η μάχη με τη φτώχεια, την ανεργία, το στίγμα, την εγκληματικότητα στους δρόμους και στις γειτονίες, η ελλιπής πρόσβαση σε εποπτικές δομές υπηρεσιών ψυχικής-σωματικής υγείας συντελούν τους παράγοντες επικινδυνότητας.      

Οι παράγοντες επικινδυνότητας, οι οποίοι προϋπάρχουν ή συμπληρώνουν τις έννοιες της παραβατικότητας ανηλίκων και της παιδικής κακοποίησης είναι οι εξής:

• Διενέξεις με διάρκεια μέσα στην οικογένεια.

• Ανεπάρκεια γονεϊκής εποπτείας.

• Επιθέσεις στην πρώιμη παιδική ηλικία.

• Κοινωνικές-Οικονομικές Αντιξοότητες.

• Μη προσαρμογή στη συμπεριφορά σε τρίτα άτομα.

Τι μπορούμε να πράξουμε; Η πρόληψη σώζει από μια αβέβαιη καθημερινότητα. Χρειάζεται παρέμβαση πριν διαπραχθεί μια αξιόποινη πράξη. Η Πρόληψη συμπεριλαμβάνει

✓ Την έγκυρη-έγκαιρη αναγνώριση των προειδοποιητικών σημαδιών των παιδιών με ψυχικές διαταραχές από τους ειδικούς επιστήμονες, όπως των Ψυχολόγων (Κλινικοί-Εγκληματολογικοί Ψυχολόγοι), των Ψυχιάτρων, των Κοινωνικών Λειτουργών.

✓ Την ψυχολογική στήριξη σε ατομικό-οικογενειακό-συλλογικό πλαίσιο.

✓ Προγράμματα ενίσχυσης, σχολικών δεξιοτήτων, όπως είναι η διαχείριση θυμού, συγκρούσεων και ενσυναίσθηση.

✓ Κατάλληλες δομές εποπτείας και μέριμνας για τα παιδιά, τα οποία δεν βρίσκονται σε υποστηρικτικό περιβάλλον.

✓ Τα μέτρα που θα ληφθούν για τη θεραπεία επιβάλλονται, εάν η συνθήκη στην οποία ζει ο ανήλικος απαιτεί μια ιδιάζουσα, ξεχωριστή μεταχείριση (Ο ανήλικος να νοσεί από κάποια ψυχική διαταραχή).

Κλείνοντας, να θυμάστε, ότι η ανήλικη παραβατικότητα ρίχνει τα δίχτυά της και στην ενήλικη ζωή, οδηγώντας τους αυριανούς ενήλικες σε θύματα στυγερών εγκλημάτων, καθώς και σε θύτες αυτών.

** ‘’Η Κοινωνία προετοιμάζει το έγκλημα, ο εγκληματίας το διαπράττει’’

(Vittorio Alfieri)